Trong nhiều năm trở lại đây, tình trạng hiếm muộn và vô sinh ngày càng gia tăng và trở thành vấn đề đáng báo động. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới WHO, có đến 40–50% trường hợp vô sinh có nguyên nhân từ phía nam giới. Điều này cho thấy sức khỏe sinh sản của nam giới đóng vai trò vô cùng quan trọng trong hành trình có con của mỗi gia đình. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa hiểu rõ hiếm muộn ở nam giới là gì ?
Vì thế, trong bài viết dưới đây chúng tôi sẽ cung cấp thông tin toàn diện về hiếm muộn ở nam giới, nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp chẩn đoán và điều trị. Qua đó giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe sinh sản và duy trì hạnh phúc gia đình.
Hiếm muộn ở nam giới là gì?
Hiếm muộn ở nam giới hiện đang có tỷ lệ gia tăng đáng báo động, vậy hiếm muộn ở nam giới là gì? Hiếm muộn ở nam giới là tình trạng người đàn ông gặp khó khăn trong việc thụ thai với bạn đời. Mặc dù hai người đã quan hệ tình dục đều đặn và không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai trong thời gian từ 6–12 tháng. Nói cách khác, nam giới hiếm muộn là khi chất lượng hoặc số lượng tinh trùng không đủ để thụ tinh với trứng, hoặc do bất thường ở cơ quan sinh dục khiến việc thụ thai tự nhiên khó diễn ra.
Tình trạng này khác với vô sinh, vì vô sinh là không thể có con, còn hiếm muộn vẫn có khả năng thụ thai nếu được hỗ trợ điều trị đúng phương pháp và đúng thời điểm. Vì vậy, việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời là yếu tố then chốt giúp cải thiện khả năng sinh sản cho nam giới. Hiếm muộn ở nam giới được phân chia thành hai nhóm chính:
-Hiếm muộn nguyên phát: Là tình trạng người đàn ông chưa từng có con dù đã quan hệ không sử dụng biện pháp bảo vệ trong thời gian dài nhưng vẫn chưa thể thụ thai. Đây là dạng hiếm muộn phổ biến hơn, thường liên quan đến bất thường tinh trùng, bệnh lý bẩm sinh hoặc rối loạn nội tiết từ sớm.
-Hiếm muộn thứ phát: Là trường hợp người đàn ông đã từng có con, nhưng về sau lại gặp khó khăn trong việc thụ thai trở lại. Nguyên nhân chủ yếu đến từ ảnh hưởng của tuổi tác, bệnh lý mắc phải, lối sống thay đổi hoặc tác động của môi trường, thuốc điều trị…
Hiếm muộn ở nam giới là gì? Là tình trạng nam giới khó có con vì khả năng thụ thai tự nhiên bị giảm.
Nguyên nhân nào gây hiếm muộn ở nam giới?
Sức khỏe sinh sản của nam giới phụ thuộc vào sự phối hợp nhịp nhàng giữa nhiều yếu tố như quá trình sản xuất tinh trùng tại tinh hoàn, vận chuyển tinh trùng qua hệ thống ống dẫn, chức năng nội tiết, cũng như hoạt động tình dục. Vì vậy, bất kỳ rối loạn nào xảy ra trong quá trình này đều có thể cản trở việc thụ thai và dẫn đến hiếm muộn. Dưới đây là những nhóm nguyên nhân thường gặp nhất:
Bất thường về tinh trùng
Tinh trùng không chỉ cần đủ về số lượng mà còn phải khỏe mạnh, di chuyển tốt và có hình dạng đạt chuẩn thì mới có thể thụ tinh cho trứng. Một số bất thường thường thấy ở tinh trùng là:
-Tinh trùng ít hoặc rất ít so với mức bình thường.
-Tinh trùng yếu, giảm tốc độ và khả năng di chuyển.
-Tinh trùng dị dạng nhiều, giảm khả năng tiếp cận và xâm nhập trứng.
-Thậm chí không có tinh trùng trong tinh dịch.
Tinh trùng bất thường như số lượng ít, dị dạng hoặc di chuyển kém làm giảm khả năng thụ thai là nguyên nhân phổ biến gây hiếm muộn ở nam giới.
Viêm nhiễm và bệnh lý đường sinh dục
Những bệnh lý viêm nhiễm nếu không được điều trị triệt để có thể gây tắc nghẽn ống dẫn tinh hoặc làm suy giảm chức năng sản xuất tinh trùng, ví dụ: viêm tinh hoàn, viêm mào tinh hoàn, viêm tuyến tiền liệt, nhiễm trùng lây qua đường tình dục…Viêm nhiễm kéo dài còn có thể gây biến chứng dẫn đến vô tinh thứ phát.
Rối loạn xuất tinh và chức năng tình dục
Một số rối loạn ở nam giới có thể ảnh hưởng đến khả năng có con như khi gặp phải tình trạng về rối loạn xuất tinh như xuất tinh sớm làm giảm lượng tinh trùng đi vào âm đạo hoặc xuất tinh ngược dòng khiến tinh dịch chảy vào bàng quang. Ngoài ra, rối loạn về chức năng tình dục như rối loạn cương dương khiến dương vật không đủ cương để giao hợp cũng làm giảm khả năng sinh sản.
Rối loạn nội tiết tố
Hormone sinh dục, đặc biệt là testosterone, giữ vai trò điều khiển hoạt động sinh tinh. Khi nồng độ testosterone thấp hoặc rối loạn hoạt động tuyến yên, tuyến giáp làm mất cân bằng nội tiết, tinh trùng sẽ không được sản xuất đầy đủ.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh
Giãn tĩnh mạch thừng tinh khiến lưu thông máu tại tinh hoàn kém, làm nhiệt độ bìu tăng cao và ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình sinh tinh. Đây là nguyên nhân chiếm đến 40% trường hợp hiếm muộn nam. Ngoài việc làm giảm chất lượng tinh trùng, tình trạng này còn gây đau tức bìu, nhất là khi vận động nhiều.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh ảnh hưởng đến quá trình sản xuất tinh trùng, làm suy giảm chức năng sinh sản của nam giới.
Bẩm sinh hoặc yếu tố di truyền
Một số nam giới sinh ra đã có bất thường ảnh hưởng đến chức năng sinh sản như: tinh hoàn ẩn, teo tinh hoàn, tắc ống dẫn tinh bẩm sinh, hội chứng Klinefelter, đột biến nhiễm sắc thể sinh sản…Những trường hợp nếu không được điều trị sớm sẽ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản khi trưởng thành.
Tác động từ lối sống và môi trường
Một trong những nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng tình trạng hiếm muộn trong xã hội hiện đại ngày nay đó chính là tác động từ lối sống thiếu lành mạnh và môi trường, ví dụ như:
-Thói quen hút thuốc lá, uống rượu bia, sử dụng ma túy, thuốc lá điện tử,…
-Ăn thức ăn nhanh, chiên rán nhiều dầu mỡ dẫn dến thừa cân, béo phì làm rối loạn nội tiết.
-Tiếp xúc nhiệt độ cao như tắm nước nóng thường xuyên, đặt laptop lên đùi, làm việc trong lò hơi…
-Stress, căng thẳng kéo dài, thiếu ngủ, mất ngủ.
-Tiếp xúc với hóa chất độc hại, kim loại nặng.
Những yếu tố này có thể phá hủy DNA tinh trùng và làm suy giảm số lượng tinh trùng theo thời gian.
Chấn thương hoặc từng phẫu thuật vùng sinh dục
Chấn thương tinh hoàn khi chơi thể thao, tai nạn lao động hoặc các phẫu thuật như thoát vị bẹn, mổ tuyến tiền liệt có thể gây tổn thương cơ quan sinh sản, dẫn đến tắc nghẽn ống dẫn tinh.
Vấn đề miễn dịch
Một số trường hợp cơ thể của nam giới tự tạo kháng thể chống tinh trùng, khiến tinh trùng bị “tấn công” ngay khi vừa sản xuất hoặc trong quá trình di chuyển đến gặp trứng. Điều này làm tinh trùng giảm khả năng sống sót và thụ tinh.
Bệnh lý hoặc do quá trình điều trị
Nam giới mắc một số bệnh lý như tiểu đường gây rối loạn xuất tinh hoặc sử dụng thuốc điều trị các bệnh gan, thận mãn tính và một số thuốc sử dụng thời gian dài khác cũng tác động tiêu cực đến khả năng sinh sản của nam giới. Ngoài ra, khi nam giới điều trị ung thư bằng hóa trị, xạ trị gây hủy hoại tế bào sinh tinh.
Dấu hiệu nhận biết hiếm muộn ở nam giới
Hiếm muộn ở nam giới thường diễn tiến âm thầm, không có biểu hiện rầm rộ nên dễ bị bỏ qua. Phần lớn các quý ông chỉ phát hiện khi kết hôn và cố gắng có con trong thời gian dài nhưng không thành công. Tuy nhiên, cơ thể vẫn có thể “phát tín hiệu cảnh báo” nếu tinh hoàn hoặc chức năng sinh sản gặp vấn đề. Dưới đây là một số dấu hiệu thường gặp:
-Nỗ lực thụ thai bằng cách quan hệ đều đặn và không sử dụng biện pháp phòng tránh trong thời gian dài khoảng 6 – 12 tháng nhưng không thành công.
-Nội tiết tố testosterone giảm dẫn đến tình trạng suy giảm ham muốn tình dục, nam giới dễ mệt mỏi, suy giảm sức khỏe toàn thân, từ đó khiến đời sống tình dục bị ảnh hưởng.
-Rối loạn về xuất tinh như xuất tinh sớm, xuất tinh ngược dòng hoặc không xuất tinh. Có thể gặp thêm tình trạng rối loạn cương dương.
-Tinh dịch xuất ra bất thường như tinh dịch loãng, vón cục, đổi màu hoặc có mùi bất thường.
-Thay đổi bất thường ở cơ quan sinh dục như tinh hoàn kích thước nhỏ hơn bình thường, lệch quá nhiều giữa hai bên, đau, sưng hoặc cảm giác tức nặng vùng bìu. Nếu bị giãn tĩnh mạch thừng tinh thì sẽ xuất hiện khối u, búi tĩnh mạch nổi ngoằn ngoèo ở bìu.
Những dấu hiệu bất thường trong sức khỏe sinh sản nam giới không nên bỏ qua.
Phương pháp chẩn đoán và cách điều trị hiếm muộn ở nam giới
Phương pháp chẩn đoán
Để xác định nguyên nhân gây hiếm muộn, bác sĩ sẽ thực hiện các phương pháp chẩn đoán sau:
-Xét nghiệm tinh dịch đồ: Đây là phương pháp quan trọng nhất trong chẩn đoán hiếm muộn nam. Xét nghiệm giúp đánh giá số lượng tinh trùng, khả năng di động, hình dạng tinh trùng và thể tích tinh dịch.
-Thăm khám lâm sàng cơ quan sinh dục: Bác sĩ sẽ kiểm tra tinh hoàn, mào tinh, tuyến tiền liệt để phát hiện bất thường như giãn tĩnh mạch thừng tinh, tinh hoàn ẩn…
-Siêu âm bìu và tuyến tiền liệt: Giúp phát hiện các tổn thương tinh hoàn, khối u, tắc nghẽn đường dẫn tinh.
-Xét nghiệm nội tiết tố: Đo nồng độ testosterone, FSH, LH… nhằm đánh giá chức năng tuyến yên và khả năng sinh tinh.
-Xét nghiệm nhiễm sắc thể và đột biến gen: Áp dụng khi nghi ngờ nguyên nhân bẩm sinh hoặc di truyền, đặc biệt với trường hợp vô tinh.
Các kỹ thuật chẩn đoán hiện đại giúp xác định chính xác nguyên nhân hiếm muộn và hỗ trợ cải thiện khả năng làm bố.
Cách điều trị hiếm muộn ở nam giới
Việc điều trị hiếm muộn ở nam giới sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể gây ra tình trạng suy giảm khả năng sinh sản. Các bác sĩ thường lựa chọn phương pháp cá thể hóa cho từng bệnh nhân để tối ưu tỷ lệ thành công. Một số hướng điều trị phổ biến hiện nay gồm:
Điều chỉnh lối sống và chăm sóc sức khỏe sinh sản
Đối với những nam giới chỉ gặp các rối loạn nhẹ chưa cần sử dụng các phương pháp điều trị chuyên sâu hơn thì sẽ được bác sĩ khuyến nghị điều chỉnh lối sống và chăm sóc sức khỏe sinh sản để cải thiện sức khỏe tinh trùng, đây cũng là nền tảng quan trọng hỗ trợ mọi phác đồ điều trị:
-Ngừng hoàn toàn rượu bia, thuốc lá và chất kích thích
-Tập luyện điều độ để tăng testosterone tự nhiên
-Duy trì cân nặng phù hợp
-Hạn chế tiếp xúc với môi trường nhiệt độ cao tại vùng bìu
-Giữ tâm lý thoải mái, tránh stress kéo dài
Điều trị nội khoa (dùng thuốc)
Phù hợp với trường hợp rối loạn nội tiết, viêm nhiễm đường sinh dục hoặc suy giảm chất lượng tinh trùng ở mức độ nhẹ. Tùy thuộc vào nguyên nhân mà bác sĩ sẽ kê các loại thuốc như:
-Thuốc kháng sinh giúp điều trị viêm nhiễm cơ quan sinh dục.
-Thuốc nội tiết điều chỉnh testosterone và cân bằng hormone sinh sản.
-Các thuốc hỗ trợ tăng chất lượng và khả năng di chuyển của tinh trùng.
-Thuốc điều trị rối loạn cương dương, xuất tinh sớm…
Phẫu thuật
Dành cho trường hợp hiếm muộn do tổn thương hoặc tắc nghẽn cơ quan sinh sản:
-Phẫu thuật giãn tĩnh mạch thừng tinh giúp cải thiện lưu thông máu và nâng chất lượng tinh trùng
-Mở tắc ống dẫn tinh hoặc mào tinh để giúp tinh trùng di chuyển bình thường.
-Phẫu thuật lấy tinh trùng từ mào tinh đối với trường hợp vô tinh do tắc nghẽn hoặc rối loạn sinh tinh.
Hỗ trợ sinh sản bằng công nghệ hiện đại
Khi các biện pháp điều trị thông thường chưa đem lại kết quả, bác sĩ có thể chỉ định kỹ thuật hỗ trợ sinh sản bao gồm:
-Bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI): Chọn lọc tinh trùng khỏe mạnh và bơm trực tiếp vào tử cung.
-Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF): Cho tinh trùng kết hợp với trứng bên ngoài cơ thể rồi cấy phôi vào buồng tử cung.
-Tiêm tinh trùng vào bào tương trứng (ICSI): Dành cho tinh trùng yếu hoặc rất ít, chỉ cần một tinh trùng khỏe là đủ để tạo phôi.
Nhờ sự phát triển của y học, nhiều trường hợp vô tinh bẩm sinh hoặc chất lượng tinh trùng quá thấp vẫn có cơ hội làm cha.
IUI, IVF và ICSI là 3 kỹ thuật hỗ trợ sinh sản hiện đại giúp tăng cơ hội thụ thai cho các cặp vợ chồng hiếm muộn.
Làm thế nào để phòng tránh hiếm muộn ở nam?
Nam giới hoàn toàn có thể giảm nguy cơ hiếm muộn bằng cách duy trì lối sống lành mạnh và thăm khám sức khỏe định kỳ. Một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả gồm:
-Duy trì cân nặng hợp lý, ăn uống bổ sung các thực phẩm có lợi cho sức khỏe. Giữ thói quen luyện tập thể dục thường xuyên.
-Bỏ thuốc lá và thuốc lá điện tử, hạn chế rượu bia, tránh xa các chất kích thích.
-Tránh làm việc trong môi trường độc hại hoặc nhiệt độ cao.
-Quan hệ tình dục an toàn, tránh nhiễm khuẩn đường sinh dục.
-Giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ giấc.
-Khám sức khỏe sinh sản nếu đã kết hôn hoặc có kế hoạch sinh con.
Hiếm muộn ở nam giới là tình trạng khá phổ biến nhưng hoàn toàn có thể điều trị nếu phát hiện sớm và áp dụng phương pháp phù hợp. Sexshop18 nghĩ rằng, việc hiểu rõ hiếm muộn ở nam giới là gì , nguyên nhân gây ra và các dấu hiệu cảnh báo sẽ giúp nam giới chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe sinh sản của bản thân. Đừng ngần ngại chia sẻ và đi thăm khám ngay khi gặp vấn đề, bởi công nghệ hỗ trợ sinh sản ngày càng phát triển đã mở ra nhiều cơ hội làm cha mẹ cho các cặp vợ chồng.
Để lại một bình luận